داروهای رقیق کننده خون یا ضد انعقاد خانواده ای از داروها هستند که از لخته شدن خون شما به راحتی جلوگیری می کنند. آنها می توانند لخته های موجود را بشکنند یا در وهله اول از تشکیل لخته جلوگیری کنند. این داروها می توانند به متوقف کردن شرایط تهدید کننده زندگی مانند سکته مغزی، حملات قلبی و آمبولی ریه کمک کنند که همه اینها می توانند به دلیل لخته شدن خون اتفاق بیفتند.
داروهای رقیق کننده های خون نیز خطراتی دارند. به عنوان مثال، اگر خود را بریدید، باعث خونریزی بیشتر از حد معمول می شوند. فواید نجات جان این داروها اغلب از خطرات احتمالی آن بیشتر است. اما مهم است که قبل از شروع مصرف هر دوی آنها را یاد بگیرید.
انواع داروهای رقیق کننده های خون
دو نوع رقیق کننده خون وجود دارد: ضد انعقاد و ضد پلاکت
رقیق کننده های خون ضد انعقاد
داروهای ضد انعقاد سرعت لخته شدن خون را کاهش می دهند. و از بزرگتر شدن لخته های تشکیل شده جلوگیری می کنند. اکثر داروهای ضد انعقاد به شکل قرص هستند، اما برخی از آنها به صورت تزریقی یا IV از طریق یکی از رگ‌های شما تزریق می‌شوند. برخی از داروهای ضد انعقاد شناخته شده عبارتند از:
- آپیکسابان (Eliquis)
- دابیگاتران (پراداکسا)
- دالتپارین (فراگمین)
- ادوکسابان (Savaysa)
- انوکساپارین (Lovenox)
- Fondaparinux (Arixtra)
- هپارین (Innohep)
- ریواروکسابان (Xarelto)
- وارفارین (کومادین، جانتوون)
رقیق کننده های خون ضد پلاکت
ضد پلاکت ها با جلوگیری از چسبیدن پروتئین های موجود در خون (پلاکت ها) از تشکیل لخته در خون شما کمک می کنند. اینها می توانند به صورت قرص، شیاف و IV باشند. برخی از نمونه های ضد پلاکت خوراکی عبارتند از:
- آسپرین
- سیلوستازول
- کلوپیدوگرل (پلاویکس)
- دی پیریدامول (پرسانتین)
- اپتیفیباتید (اینتگریلین)
- پراسوگرل (کارآمد)
- تیکاگرلور (بریلینتا)
- تیروفیبان (Agrastat)
- Vorapaxar (Zontivity)
رقیق کننده های خون چگونه کار می کنند؟
بدن شما از گلبول های قرمز، پلاکت ها، فیبرین و گلبول های سفید خون لخته می سازد. ضد انعقادها و ضد پلاکت ها از چسبیدن این قسمت ها به هم و تشکیل لخته های جدید جلوگیری می کنند. آنها همچنین رشد لخته های موجود را کاهش می دهند.
داروهای ضد انعقاد
اینها با جلوگیری یا از بین بردن انعقاد کار می کنند، به این ترتیب بدن شما شروع به ایجاد لخته می کند. داروهای ضد انعقاد مختلف در بخش‌های مختلف فرآیند انعقاد کار می‌کنند. به عنوان مثال، برخی از داروهای ضد انعقاد این کار را با رقابت با ویتامین K انجام می دهند که بدن شما برای ساخت پروتئین هایی به نام فاکتورهای انعقادی به آن نیاز دارد. اینها به سلول‌های خونی شما کمک می‌کنند تا به هم متصل شوند و لخته‌های خونی ایجاد کنند.
ضد پلاکت ها
اینها با مسدود کردن پروتئینی کار می کنند که باعث می شود پلاکت های شما به هم بچسبند و به دیواره رگ های خونی شما بچسبند و لخته ایجاد کنند. ضد پلاکت های مختلف پروتئین های مختلف را در این فرآیند مسدود می کنند. آنها اغلب برای افرادی که در معرض خطر لخته شدن خون در آینده هستند، به جای درمان لخته های موجود تجویز می شوند.
چه کسانی به رقیق کننده های خون نیاز دارند؟
داروهای ضد انعقاد برخی از رایج ترین داروهایی هستند که تجویز می شوند. در صورت داشتن موارد زیر ممکن است به داروی ضد انعقاد نیاز داشته باشید:
فیبریلاسیون دهلیزی
این یک ضربان قلب نامنظم است که از حفره های بالایی قلب شما شروع می شود. این می تواند باعث تجمع خون شما شود که احتمال لخته شدن خون را افزایش می دهد. داروهای ضد انعقاد می توانند به جلوگیری از تجمع و لخته شدن خون شما کمک کنند.
جراحی یا تعویض دریچه قلب برخی از روش ها می توانند خطر لخته شدن خون را در جایی که دریچه جدید شما قرار داده شده است افزایش دهند. داروهای ضد انعقاد به جلوگیری از تشکیل این لخته ها کمک می کنند.
تعویض مفصل ران یا زانو
ممکن است پس از تعویض مفصل ران یا زانو، احتمال لخته شدن در وریدهای پاهایتان بیشتر باشد. به این ترومبوز ورید عمقی می گویند که می تواند باعث آمبولی ریه شود، یعنی زمانی که یک لخته خون از رگ خونی شما جدا می شود و به ریه های شما می رود و در آنجا گیر می کند. این می تواند تهدید کننده زندگی باشد. اما داروهای ضد انعقاد می توانند به جلوگیری از ترومبوز ورید عمقی پس از جراحی کمک کنند.
اختلالات لخته شدن خون
برخی از افراد با شرایطی متولد می شوند که خون آنها راحت تر از افراد دیگر لخته می شود. داروهای ضد انعقاد می توانند از بروز عوارضی مانند ترومبوز ورید عمقی به دلیل شرایط آنها جلوگیری کنند.
اگر در معرض خطر حمله قلبی یا سکته هستید، ممکن است به ضد پلاکت نیاز داشته باشید زیرا:
آنژین صدری (درد قفسه سینه که می آید و می رود)
فیبریلاسیون دهلیزی
بیماری عروق کرونر
دچار حمله قلبی شد
بیماری عروق محیطی (گرفتگی در رگ‌ها و شریان‌هایی که در قلب شما نیستند)
جراحی بر روی قلب شما، مانند قرار دادن استنت یا جراحی دریچه قلب
رقیق کننده های خون برای فیبریلاسیون دهلیزی
فیبریلاسیون دهلیزی یکی از شایع ترین مشکلات ریتم قلب است. اگر آن را درمان نکنید، در معرض خطر سکته مغزی هستید.
پزشک فیبریلاسیون دهلیزی شما را به چند روش با تجویز دارو مدیریت می کند:
ضربان قلب خود را کنترل کنید
ریتم قلب خود را منظم کنید
خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش دهید
اگر فیبریلاسیون دهلیزی دارید، پزشک ممکن است داروهای رقیق کننده خون (به ویژه داروهای ضد انعقاد) را به عنوان بخشی از برنامه درمانی شما تجویز کند. این موارد به کاهش خطر سکته مغزی کمک می کند.
عوارض جانبی داروهای رقیق کننده خون
لخته شدن همیشه چیز بدی نیست. وقتی خود را می برید، این همان چیزی است که زخم شما را می بندد و از از دست دادن خون بیش از حد شما جلوگیری می کند. اما رقیق کننده های خون از لخته شدن خون جلوگیری می کنند. بنابراین اگر این داروها را مصرف کنید، حتی بریدگی‌ها یا کبودی‌های کوچک نیز خونریزی بیشتری خواهند داشت.
هنگام مصرف داروهای رقیق کننده خون و انجام کارهایی که می تواند باعث هر نوع آسیبی شود، باید بسیار مراقب باشید. در صورت افتادن یا ضربه به سر، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید. حتی اگر پوست خود را پاره نکنید، ممکن است خونریزی داخلی داشته باشید.
علائم خون ریزی
در صورت مشاهده هرگونه علائم خونریزی غیرعادی، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:
دوره های قاعدگی سنگین تر از حد معمول
خون در ادرار یا مدفوع شما
خونریزی از لثه یا بینی
استفراغ یا سرفه خونی
سرگیجه
نقاط ضعف
سردرد شدید یا معده درد
اگر به مدت طولانی هپارین مصرف کنید، ممکن است استحکام استخوان را از دست بدهید. این امر شانس شما را برای شکستن استخوان افزایش می دهد. یکی دیگر از عوارض جانبی جدی، اما کمتر شایع وارفارین، نکروز است. آن وقت است که پوست شما شروع به مردن می کند.
اگر از داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین استفاده می کنید، به آزمایش خون منظم نیاز دارید تا در صورت نیاز پزشکتان بتواند سطح شما را تنظیم کند. از آنها در مورد سایر اقداماتی که باید برای ایمن ماندن در حین مصرف این دارو انجام دهید، بپرسید.
اگر در حین مصرف وارفارین دچار مشکل خونریزی خطرناکی شدید، پزشکان می توانند برای متوقف کردن آن به «پادزهر» ویتامین K یا ترکیبی از کنسانتره کمپلکس پروترومبین (PCC) و پلاسمای تازه منجمد مراجعه کنند.
عوارض جانبی احتمالی داروهای رقیق کننده خون در افراد مسن
اگر بیش از 65 سال سن دارید، به احتمال زیاد بیش از یک بیماری پزشکی دارید که برای آن دارو مصرف می کنید. برخی از غذاها و داروها می توانند نحوه عملکرد رقیق کننده های خون شما را تغییر دهند، به خصوص اگر وارفارین مصرف می کنید. مطمئن شوید که پزشک شما تمام داروها و مکمل‌هایی را که مصرف می‌کنید می‌داند تا بتواند به شما کمک کند که تداخلی نداشته باشید.
عوارض جانبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درد پشت یا قفسه سینه
اختلال عملکرد روده یا مثانه
کبودی آسان
خون در ادرار یا مدفوع شما
مدفوع سیاه یا تیره رنگ
خونریزی غیر قابل کنترل
نحوه مدیریت عوارض جانبی
اگر وارفارین یا هپارین مصرف می کنید، اغلب خون خود را چک کنید. این به شما می گوید چقدر طول می کشد تا خون شما لخته شود.
همچنین می توانید سعی کنید خونریزی غیرقابل کنترل را قبل از شروع آن متوقف کنید. در اینجا چند نکته وجود دارد:
از مسواک نرم و نخ دندان موم شده استفاده کنید.
از تیغ برقی استفاده کنید.
میخچه یا پینه را کوتاه نکنید.
هنگام انجام کار در حیاط یا استفاده از ابزار تیز، دستکش بپوشید.
هنگام دوچرخه سواری از کلاه ایمنی استفاده کنید.
ورزش های کم تاثیر مانند پیاده روی یا شنا را انجام دهید.
نکات دیگر
به میزان مصرف ویتامین K توجه کنید. ویتامین K به لخته شدن خون شما کمک می کند. اما مصرف بیش از حد آن می تواند مانع از کارکرد وارفارین شود. برای یافتن تعادل مناسب با پزشک خود صحبت کنید.
به همه پزشکان خود بگویید که رقیق کننده خون مصرف می کنید. یک دستبند هشدار پزشکی بپوشید یا کارتی با داروهایتان همراه داشته باشید. مطمئن شوید که پزشک، دندانپزشک و سایر ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی شما را می دانند. به آنها بگویید که آیا از مکمل های گیاهی یا ویتامین ها نیز استفاده می کنید.
هنگام مصرف داروهای رقیق کننده خون چه کاری نباید انجام داد؟
سایر داروها و مکمل ها، از جمله داروهای بدون نسخه، می توانند با این داروها تداخل داشته باشند. به همه پزشکان، از جمله دندانپزشک خود، بگویید که رقیق کننده خون مصرف می کنید. هیچ دارو یا مکمل جدیدی را بدون مشورت با پزشک خود شروع نکنید.
هنگام انجام هر کار روزانه ای که می تواند احتمال خونریزی شما را افزایش دهد احتیاط بیشتری کنید. به عنوان مثال:
هنگام استفاده از چاقو یا قیچی مراقب باشید.
برای اصلاح از تیغ برقی استفاده کنید.
از یک مسواک نرم و نخ دندان موم شده برای جلوگیری از خونریزی لثه خود استفاده کنید.
از خلال دندان استفاده نکنید.
هنگام کوتاه کردن ناخن ها مراقب باشید.
کفش و دمپایی در داخل بدن بپوشید تا از آسیب دیدن پا جلوگیری کنید.
هنگام باغبانی یا استفاده از ابزار در فضای باز از دستکش استفاده کنید.
هنگام مصرف داروهای رقیق کننده خون از چه چیزهایی باید اجتناب کرد
در اینجا چند کار وجود دارد که نباید هنگام مصرف داروهای رقیق کننده خون انجام دهید:
انجام ورزش های پرخطر، مانند هاکی، فوتبال، فوتبال، اسکی، ژیمناستیک، یا اسکیت روی یخ. این فعالیت ها احتمال آسیب دیدگی شما را افزایش می دهد که باعث خونریزی شما می شود.
خوردن غذاهای حاوی ویتامین K بیش از حد
سبزی هایی مانند کلم، شلغم، اسفناج و کلم پیچ
کلم بروکلی
بادام هندی
سویا و ادام برشته شده
مصرف آب و میوه کامل از زغال اخته، گریپ فروت و انار
نوشیدن بیش از حد الکل، که می تواند بر نحوه لخته شدن خون شما تأثیر بگذارد و احتمال زمین خوردن شما را افزایش دهد
مصرف مکمل های گیاهی مانند جینکو بیلوبا، سیر، ملاتونین، زردچوبه، روغن نعناع فلفلی و خارمریم
استفاده از مسکن‌های بدون نسخه مانند آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم، آلکا-سلتزر، استامینوفن، اکسدرین یا داروهای خاص برای عفونت‌های قارچی
کشیدن دندان یا کاشت ایمپلنت دندان
داروهای رقیق کننده خون در بارداری
مصرف برخی از آنها در دوران بارداری بی خطر است. اگر داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنید و به بچه دار شدن فکر می کنید، با پزشک خود صحبت کنید. آنها مراحل بعدی را به شما اطلاع خواهند داد. اگر در حال حاضر باردار هستید، با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید رقیق کننده خونی که مصرف می کنید به کودک آسیبی نمی رساند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن هر یک از این علائم فوراً به پزشک خود مراجعه کنید. ممکن است لخته خون داشته باشید. آنها عبارتند از:
تاری دید
درد قفسه سینه
ضعف شدید یا سرگیجه
سوزن سوزن شدن دست ها، پاها یا صورت
نمی تواند حرکت کند
بازوها، ساق پاها یا پاها متورم یا قرمز شده اند
رقیق کننده های طبیعی خون
اگر پزشک برای شما رقیق کننده خون تجویز کرده است، مهم است که داروی خود را طبق دستور مصرف کنید. رقیق کننده های خون طبیعی جایگزینی برای داروی شما نیستند.
چگونه می توانم خون خود را به طور طبیعی رقیق کنم؟
یک راه آسان و سالم برای حفظ جریان خون شما، خوردن غذاهایی با سطح بالای ویتامین K است. برخی از غذاهای حاوی ویتامین K عبارتند از:
سویای تخمیر شده، سویا و روغن سویا
سبزی هایی مانند کلم، شلغم، اسفناج و کلم پیچ
کلم بروکلی پخته شده
کنسرو کدو تنبل
آب هویج
بامیه خام
آجیل کاج
زغال اخته
آب انار
سینه مرغ سوخاری
انگور
روغن کانولا
روغن زیتون
شما می توانید با خوردن مقداری چربی سالم هنگام خوردن این غذاها به جذب ویتامین K بدن خود کمک کنید. چربی های سالم عبارتند از آووکادو، روغن زیتون یا آووکادو، آجیل یا کره آجیل، شیر و ماست کامل یا 2 درصد، زیتون و دانه ها.
برخی از گیاهان نیز ممکن است به رقیق نگه داشتن خون شما کمک کنند. قبل از شروع مصرف هر مکمل جدید، مطمئن شوید که با پزشک خود صحبت کنید، به خصوص اگر دارو مصرف می کنید. بسیاری از مکمل ها می توانند با داروی شما تداخل داشته باشند. برخی از گیاهان و مکمل هایی که دارای اثرات ضد انعقادی و/یا ضد پلاکتی هستند عبارتند از:
آلوئه
زغال اخته
تب دار
سیر
زنجبیل
جینکو بیلوبا
شیرین علفزار
زردچوبه
بید سفید
بابونه
شنبلیله
شبدر قرمز
دونگ کوآی
گل مغربی
جینسینگ
چه میوه هایی رقیق کننده خون طبیعی هستند؟
برخی از میوه هایی که اثرات رقیق کنندگی خون دارند عبارتند از:
کدو تنبل (کنسرو شده)
زغال اخته
انار
انگور
زغال اخته
خلاصه
رقیق‌کننده‌های خون، داروهایی هستند که به شما کمک می‌کنند تا به راحتی لخته‌های خونی ایجاد نکنید، که باعث می‌شود خون شما به آرامی در رگ‌ها و شریان‌ها جریان پیدا کند. این می تواند به کاهش خطر حمله قلبی یا سکته در صورت خطر کمک کند. از آنجایی که رقیق‌کننده‌های خون شما را کمتر قادر به تشکیل لخته می‌کنند، اگر از آنها استفاده می‌کنید، هنگام انجام هر کاری که می‌تواند احتمال آسیب و خونریزی شما را افزایش دهد، بیشتر مراقب باشید.